Kruszyna, Kruszyna pospolita
Rhamnus frangula L. – Szakłak kruszyna

Krzew występujący najobficiej w wilgotnych lasach sosnowych i w zaroślach nad brzegami wód. Gałązki ma kruche, łamliwe (stąd nazwa „kruszyna”), a korę charakterystyczną- biało cętkowaną; liście jajowate, kwiatki drobne, białe, owoce podobny do czarnej jagody, początkowo czerwony, dojrzały – czarny.

Kruszynę można również uprawiać w ogrodzie. W tym celu wykopuje się na wiosnę krzaki dziko rosnące i przesadza do lekko wilgotnego gruntu, w miejsce zacienione. Sadzić należy rzędem co 60 cm; pędy przycinać. Zbiera się korę wczesną wiosną, gdy ruszą soki w roślinie. Odcina się gałęzie młode, 2-3 letnie (nie mogą być pokryte mchem) i tnie na kawałki. Każdy kawałek nacina się wzdłuż i zdejmuje korę, która przybiera kształt rurek.

Surowiec suszymy na słońcu lub w piecach, wiążemy w pęczki i przechowujemy w workach. Jeżeli suszymy korę na słońcu, po jej wysuszaniu należy ją wyprażyć w temperaturze 100ºC, ewentualnie trzymać luzem przez rok. Po tym czasie surowiec nie nadaje się do użycia. Jednakże w miarę upływu czasu wartość lecznicza kory kruszyny maleje, a co za tym idzie – trzeba zwiększyć jej dawki.

Właściwości lecznicze
Surowcem jest kora kruszyny (Cortex Frangulae) oraz owoce (Fructus Frangulae)

Skład chemiczny i działanie
Zawierają one mieszanin heterozydów antrachinonowych, wolne antrachinony, antrony, flawonoidy i garbniki, wskutek tego działają przede wszystkim przeczyszczająco, jak również i łagodnie żółciopędnie.

Zastosowanie
Przetwory kruszyny pobudzają bezpośrednio ścianę jelita grubego, powodując przy tym zwiększenie mas kałowych oraz ich rozpulchnienie. Szczególnie polecane są one u osób w wieku starszym ze skłonnością do przewlekłych zaparć ( jeśli zaparcia powtarzają się często, należy porozumieć się z lekarzem), ponieważ stosowane przez czas dłuższy nie powodują przyzwyczajenie, tak charakterystycznego przy stosowaniu syntetycznych leków przeczyszczających. Ze względu na swoje wspomagające działanie są składnikiem gotowych mieszanek żółciopędnych.

W lecznictwie ludowym krajów śródziemnomorskich i na Kaukazie odwar z kory i owocu kruszyny (garść ziół zagotować w litrze wody, nacierać umytą skórę) stosowany jest przeciwko świerzbowi. Kruszyna jest często mylnie nazywana „wilczą jagodą”. Już po zjedzeniu kilkunastu owoców kruszyny występują wymioty, Kruszyna nie ma jednak właściwości silnie trujących

Postacie leku

    Odwar. Łyżkę kory zalać szklanką wody, gotować 15 minut, odcedzić. Pić 2-3 razy dziennie po pół szklanki płynu.

    Odwar z dodatkiem lukrecji. Kory kruszyny i korzenia lukrecji po łyżeczce – zaląc szklanką zimnej wody, gotować 15 minut i odcedzić. Pić 1-2 razy dziennie po pół szklanki odwaru.





ZIOŁA I ICH STOSOWANIE
B. Kuźnicka ,M. Dziak