Kozłek

Kozłek, Waleriana, odolan, stoniebo, balderian

Valeriana officinalis L. – kozłek lekarski

Pliniusz Starszy w starożytności opisywał kozłek jako lek przeciwko skurczom pochodzenia nerwowego, a lekarze włoscy w XVII w. stosowali go w epilepsji, przede wszystkim w stanach histerii.

Występuje u nas dziko na błotnistych łąkach, nad brzegami rzek i w wilgotnych zaroślach; jest również uprawiany. Roślina ma charakterystyczną część podziemną składająca się z grubego kłącza i wyrastających z niego drobnych korzonków, tworzących „brodę”. Kwiatki drobne, różowe lub białe; cała roślina dochodzi do wysokości 1,5 metra. Uprawy kozłka udają się dobrze na glebach żyznych, próchniczych lub piaszczysto-gliniastych, z duża zawartości wapnia. Wymaga uprawy głębokiej i nawożenia. Rozmnaża się go z nasion w inspekcie (lipiec – sierpień) lub wegetatywnie z drobnych , krótkich rozłogów podziemnych, które są ukorzenione.

Korzenie kozłka zbiera się jesienią, oczyszcza z drobnych rozgałęzień, płucze w bieżącej wodzie i kraje podłużnie. Suszyć należy początkowo na powietrzu, później w pomieszczeniach o podwyższonej temperaturze. Dopiero po wysuszeniu pojawia się charakterystyczny zapach surowca. Wysuszony surowiec przechowujemy w potrójnych torbach papierowych lub skrzyniach wykładanych papierem. Chronić przed kotami, które zwabione ulubionym zapachem kozłka, mogą zniszczyć zbiór

Właściwości lecznicze
Surowcem jest korzeń i kłącze kozłka (Radix et Rhizoma Valerianeae).

Skład chemiczny i działanie
Surowiec zawiera składniki czynne o charakterze estrowym , także olejek lotny zawierający terpeny, seskwiterpeny, kwasy, alkohole i inne. Przetwory działają uspokajająco i przeciwskurczowo.

Zastosowanie
Szeroko stosowany w stanach wyczerpania nerwowego, napięcia i lęku, w nadmiernej pobudliwości nerwowej, w histerii, bólach żołądka, jelit i wątroby.

Postacie leku

    Odwar. Łyżeczkę korzenia zalać szklanką letniej wody, ogrzewać przez 30 minut (nie doprowadzając do wrzenia). Przecedzić, pić 3 razy dziennie po szklance odwaru.

    Nalewka spirytusowa. 2 łyżki sproszkowanego surowca zalać szklanką spirytusu. Odstawić na tydzień. Przecedzić, zażywając 2-4 razy dziennie po 10-30 kropli.

    Napar. Łyżeczkę korzeni kozłka zalać szklanką wrzącej wody, trzymać pod przykryciem 15 minut, odcedzić. Pić 2-3 razy dziennie po szklance płynu.

    Napar z dodatkiem dzięgla. Łyżkę korzenia kozłka i łyżeczkę korzenia dzięgla zalać szklanką wrzącej wody, zostawić pod przykryciem 15 minut i odcedzić. Pić 2-4 razy dziennie po pół szklanki naparu.

    Macerat. 4 łyżki stołowe korzenia kozłka zalać szklanką letniej wody. Odstawić na 6 godzin. Pić 3-5 razy dziennie po łyżce stołowej.



ZIOŁA I ICH STOSOWANIE
B. Kuźnicka ,M. Dziak