Dziewanna
Dziewanna lekarska, gorzyknot, knotnica leśna lub polna, dziwizna, szabla, kędzie-rzawica leśna
Yerbascum thapsus L. — Dziewanna drobnokwiatowa
Yerbascum thapsiforme Schrad. — Dziewanna wielkokwiatowa (rodz. Scrophula-riaceae).

Jest wysoką, dochodzącą do 2 m wysokości rośliną, pokrytą biało-żółtymi włoskami. Rośnie na piaszczystych, słonecznych miejscach, na skrajach lasów, przydrożach i łąkach. Jako roślina dwuletnia, w pierwszym roku wypuszcza liście — duże, szerokie, gęsto owłosione. W drugim roku wytwarza kwiatostany. Kwiaty są złocistożółte, osadzone po kilka na górnej części łodygi. Cała roślina wydziela przyjemny miodowy zapach.

Dziewannę można również uprawiać w ogrodzie. Lubi miejsca słoneczne, suche, udaje się na każdej glebie, jednak lepiej uprawiać ją na ziemi żyznej, gdyż tylko wówczas rozrasta się dobrze. Nasiona wysiewa się na powierzchnię ziemi, lekko ugniatając.

Zbiór kwiatów powinien odbywać się stopniowo — podczas całego okresu kwitnienia; codziennie, w dni pogodne, bezdeszczowe, zaraz po obeschnięciu rosy. Wyskubuje się korony kwiatów (tylko żółte płatki), delikatnie, nie ścinając. Kwiaty układamy w koszach i suszymy natychmiast po przyniesieniu do domu, najlepiej w ciemności, rozkładając cienką warstwą, nie poruszając ich w czasie suszenia.
Surowiec jest nietrwały. Trzeba go przechowywać w szczelnych pudlach, dobrze ubity, w ciemnym i suchym miejscu. Nieprawidłowo przechowywany surowiec traci swoje wartości lecznicze.

Właściwości lecznicze
Surowcem są kwiaty (Corolla Verbasci).

Skład chemiczny i działanie
Surowiec zawiera saponiny, związki flawonoidowe, śluzowe, żółte barwniki, olejek lotny, węglowodany, związki tłuszczowe i kwas jabłkowy. Działa wykrztuśnie, przeciwskurczowo i osłaniająco. Działanie wykrztuśne poprzedzone jest rozpuszczeniem śluzu w oskrzelach.

Zastosowanie
W medycynie ludowej dziewanna używana jest powszechnie jako lek przeciwkaszlowy (z miodem). W medycynie oficjalnej również najczęściej stosowana w schorzeniach dróg oddechowych, jak kaszel, chrypka, astma oskrzelowa, oraz w zaburzeniach przewodu pokarmowego, jak „kolka” żołądkowa i jelitowa.
Zewnętrznie stosuje się niekiedy dziewannę w postaci okładów na oparzenia, stłuczenia, w stanach ropnych skóry (pryszcze, krosty) oraz w nerwobólach.

Postacie leku

■Napar. Łyżkę stołową kwiatów dziewanny zalać szklanką wrzącej wody, zagotować, dokładnie odcedzić. Pić 2—3 razy dziennie po l/2 szklanki naparu.
■Odwar. 4—8 łyżek stołowych kwiatów dziewanny zalać 2 szklankami zimnej wody, gotować 30 minut. Odcedzić. Przykładać na chore miejsca.






ZIOŁA I ICH STOSOWANIE
B. Kuźnicka ,M. Dziak