Bratek
Sierotki, macoszki polne, dzikie bratki
Viola tricolor L. – Fiołek trójbarwny (rodz. Violaceae).

Roślina o wysokości 10—20 cm. Kwiaty przypominają z wyglądu bratki uprawiane w ogrodach, są jednak mniejsze, a barwa ich — żółta i fioletowa — nie jest tak intensywna. Bratek trójbarwny mylony jest często z bratkiem polnym, który ma kwiaty żółtawo-białe, drobniejsze. Gatunek ten jest mniej cenny pod względem leczniczym. Bratek występuje pospolicie jako chwast na polach, przydrożach, ugorach, czasem na brzegach lasów lub na łąkach. Jest rośliną jednoroczną lub dwuletnią.

Zbioru ziela dokonujemy dwukrotnie w ciągu lata. Bratek kwitnie od maja do października. Po raz pierwszy zatem zbierany jest w maju i czerwcu, drugi raz na jesieni. Ścinamy tylko zielone, stojące (nie leżące) części rośliny. Suszymy szybko łatwo pleśnieje) w cieniu, przy słonecznej pogodzie, w miejscach przewiewnych, a w dni deszczowe dosuszamy w miejscach ogrzewanych. Surowiec przed i po suszeniu należy oczyścić z pożółkłych części oraz odsiać i odrzucić nasiona. Przechowywać w workach w miejscach suchych.

Właściwości lecznicze
Surowcem leczniczym jest ziele (Herba Violae tricoloris).

Skład chemiczny i działanie
Ziele zawiera saponiny i flawonoidy (rutozyd) oraz związki antocyjanowe (wiolanina).

Zastosowanie
Ziele ma działanie napotne i wykrztuśne, stosowane jest w chorobach dróg oddechowych, jak nieżyty oskrzeli, suchy kaszel oraz w zaburzeniach przemiany materii (działanie moczopędne). Bardzo ważne znaczenie ma zatem w leczeniu trądziku, wyprysków skórnych i wybroczyn. Działa również moczopędnie, co znalazło zastosowanie w leczeniu niektórych chorób serca, przebiegających z obrzękami i skąpomoczem. Lek uzupełniający w leczeniu nadciśnienia tętniczego krwi. Wskazany w miażdżycy (sklerozie), osłabieniu mięśnia sercowego i podwyższonym ciśnieniu krwi.
Nie stosuje się bratka w zaawansowanej miażdżycy w podeszłym wieku.

Postacie leku

■Napar. Łyżkę bratków zalać 2 szklankami wrzątku. Gotować 10 minut, odcedzić. Pić 2—3 razy dziennie po szklance naparu. Można dodać łyżkę miodu lub syropu.
■Napar z dodatkiem bzu. Ziela bratków — łyżkę i kwiatów bzu — łyżeczkę zalać 2 szklankami wrzątku. Po 10 minutach odcedzić. Pić 2—3 razy dziennie po szklance naparu (napotny).




ZIOŁA I ICH STOSOWANIE
B. Kuźnicka ,M. Dziak